سونوگرافی رشد جنین یا سونوگرافی ماه 7 یا 8
چهارمین سونوگرافی که در طول بارداری توصیه میشود، سونوگرافی رشد یا سونوگرافی ماه 7 یا 8 در بین مادران شناخته میشود که هدف اصلی آن بررسی رشد جنین یا اختلالات دیررس قلبی یا مغزی و همچنین بررسی جفت جنین و امکان انجام زایمان طبیعی یا سزارین نیز بررسی میشود.
سونوگرافی رشد، نوعی سونوگرافی دوران بارداری است که برای بررسی رشد و وزن‌گیری جنین انجام میشود.
اهمیت سونوگرافی رشد
در این سونوگرافی اندازه‌های مختلفی بررسی میشود، از جمله:
- محيط سر جنين
- محيط شكم
- طول استخوان ران
- تخمین وزن جنین
- میزان مایع آمنیوتیک
- جریان خون در شریان‌های مهم مثل بند ناف
این سونوگرافی معمولاً زمانی انجام میشود که پزشک بخواهد مطمئن شود جنین به‌طور طبیعی رشد می‌کند یا در مواردی که احتمال تاخیر رشد داخل رحمی (IUGR) وجود دارد.
در سونوگرافی رشد چه مواردی بررسی میشود؟
اندازه‌گیری‌های بیومتریک جنین (Biometric Measurements)
این اندازه‌ها به‌صورت دقیق ثبت می‌شوند تا مشخص شود آیا جنین مطابق با سن بارداری رشد کرده است یا خیر:
- BPD: قطر دو طرفه سر
- HC: محیط سر
- AC: محیط شکم
- FL: طول استخوان ران
- HL: طول استخوان بازو (گاهی)
تخمین وزن جنین (EFW – Estimated Fetal Weight)
بر اساس اندازه‌های فوق، وزن تقریبی جنین محاسبه میشود. این مقدار برای تشخیص:
- کوچک بودن غیرطبیعی جنین (S.F.G / IUGR)
- درشت بودن جنین (LGA / Macrosomia)
بررسی مایع آمنیوتیک
- AFI یا MVP برای تعیین اینکه مایع آمینیوتیک طبیعی، کم (الیگوهیدرآمنیوس) یا زیاد (پلی‌هیدرآمنیوس) است.
ارزیابی جفت
- موقعیت جفت
- ضخامت جفت
- میزان رسیدگی جفت (Grade)
- بررسی علائم نارسایی جفت
داپلر (Doppler Study) – در صورت نیاز
برای بررسی جریان خون در:
- شریان بند ناف (Umbilical Artery)
- شریان مغزی میانی (MCA)
- شریان رحمی مادر (Uterine Arteries)
این مورد به‌ویژه در موارد مشکوک به کاهش رشد جنین بسیار مهم است.
وضعیت حرکتی و تنفسی جنین
گاهی در کنار سونوگرافی رشد، امتیاز پروفایل بیوفیزیکال (BPP) هم بررسی میشود:
- تنفس جنینی
- حرکت‌ها
- تون عضلانی
- حجم مایع
سونوگرافی رشد چه زمانی تجویز میشود؟
- کوچک بودن یا بزرگ بودن اندازه شکم مادر
- احتمال تاخیر رشد داخل رحمی (IUGR)
- مسمومیت بارداری (پره‌اکلامپسی)
- دیابت بارداری
- فشار خون بالا
- خون‌رسانی ناکافی جفت
- کاهش حرکات جنین
- چندقلویی
- سابقه تولد نوزاد با وزن کم یا زیاد در بارداری‌های قبلی
برای هماهنگی و دریافت نوبت به این لینک مراجعه نمایید.
اهمیت سونوگرافی رشد
این سونوگرافی به پزشک کمک می‌کند:
- تشخیص دهد آیا جنین دچار تأخیر رشد است یا خیر
- تصمیم بگیرد که مادر باید پایش دقیق‌تر شود
- در صورت نیاز، زمان مناسب زایمان را تعیین کند
- خطرات احتمالی را زودتر شناسایی کند
تفاوت سونوگرافی رشد با آنومالی‌اسکن بسیار مهم است، چون هرکدام هدف متفاوتی در بارداری دارند. در ادامه، تفاوت‌ها را دقیق و قابل‌فهم توضیح می‌دهیم.
1. هدف اصلی
آنومالی‌اسکن
- هدف: بررسی دقیق ساختار و سلامت ارگان‌های جنین
- تمرکز روی شناسایی نقایص مادرزادی مثل مشکلات قلبی، مغزی، ستون فقرات، کلیه‌ها، اندام‌ها و غیره.
سونوگرافی رشد
- هدف: اندازه‌گیری رشد، وزن، و وضعیت خون‌رسانی جنین
- تمرکز روی بررسی اینکه آیا جنین مطابق سن بارداری رشد می‌کند یا خیر.
2. زمان انجام
آنومالی‌اسکن
- بهترین زمان: هفته‌های ۱۸ تا ۲۲ بارداری
- فقط یک‌بار انجام میشود مگر در موارد خاص.
سونوگرافی رشد
- معمولاً در سه‌ماهه سوم بارداری (هفته ۲۸ به بعد)
- ممکن است چند بار تکرار شود، بسته به وضعیت رشد جنین.
3. مواردی که بررسی میشود
آنومالی‌اسکن موارد زیر را بررسی می‌کند:
- ساختار مغز و نخاع
- ستون فقرات
- قلب (چهار حفره و مسیرهای شریانی)
- معده، کلیه‌ها، مثانه
- دست‌ها و پاها
- لب و کام
- دیافراگم
- موقعیت جفت و طول سرویکس
- نشانه‌های ژنتیکی (نرم‌مارکرها)
سونوگرافی رشد موارد زیر را بررسی می‌کند:
- قطر و محیط سر
- محیط شکم
- طول استخوان ران
- تخمین وزن دقیق جنین
- مایع آمنیوتیک (AFI/MVP)
- وضعیت جفت
- داپلر جریان خون در بند ناف و شریان‌های رحمی
- رشد جنین نسبت به هفته بارداری
4. کاربرد در تشخیص
آنومالی‌اسکن تشخیص می‌دهد:
- اختلالات مادرزادی
- ناهنجاری‌های ارگان‌ها
- مشکلات رشد ساختاری
سونوگرافی رشد تشخیص می‌دهد:
- تاخیر رشد داخل رحمی (IUGR)
- بزرگ بودن بیش از حد جنین (Macrosomia)
- کم یا زیاد بودن مایع
- نارسایی جفت
- اختلال جریان خون بند ناف یا رحم
5. در چه شرایطی تجویز می‌شوند؟
آنومالی‌اسکن :
- برای همه زنان باردار ضروری است
- بخشی از غربالگری استاندارد بارداری
سونوگرافی رشد :
- شک به کوچک یا بزرگ بودن جنین
- پره‌اکلامپسی
- دیابت بارداری
- کاهش حرکات جنین
- چندقلویی
- سابقه IUGR
- اختلال در داپلر